ADHD en depressie onderscheiden: waarom ADHD en depressie vaak onterecht door elkaar worden gezien

ADHD en depressie worden in de praktijk regelmatig met elkaar verward. Dat is begrijpelijk: beide gaan vaak gepaard met vermoeidheid, concentratieproblemen, motivatieverlies en emotionele overbelasting. Toch liggen de oorzaken van die klachten in totaal verschillende systemen: ADHD is een neurobiologische ontwikkelingsstijl, depressie een stemmingsstoornis.

Recent onderzoek laat zien dat de observatie van gedrag veel betrouwbaarder bij is bij het onderscheiden van ADHD en depressie dan zelfrapportage of gesprekken.

Vier gedragingen om ADHD en depressie te onderscheiden

Uit de observaties bleek dat vier gedragskenmerken sterk wijzen op ADHD, ook wanneer depressie op de voorgrond aanwezig is. Het gaat niet om hyperactiviteit, maar om subtieler, herkenbaar gedrag:

1. Eigen manier van doen

Mensen met ADHD volgen vaker een persoonlijke werkwijze, ook als daar duidelijke instructies voor zijn. Ze structureren taken op hun eigen manier, vaak als compensatie voor executieve functies.

2. Werken op eigen tempo

Zij kozen niet vanzelf het tempo van de groep, maar volgden hun eigen snelheid om op die manier prikkels te reguleren en overzicht te houden.

3. Actief vragen stellen of hulp zoeken

In tegenstelling tot mensen met depressie, die zich juist terugtrokken, vroegen mensen met ADHD vaker om uitleg of bevestiging.

4. Minder bewust van sociale ongemakkelijkheid

Waar mensen met depressie vaak spanning of onzekerheid in groepen ervaren, herkennen mensen met ADHD dit minder of later. Dit komt door beperkte zelfmonitoring en minder focus op sociale signalen.

Wat opvalt: dit zijn gedragskenmerken die je niet zomaar terugziet in een vragenlijst, maar wel naar voren komen in echte situaties, zoals op werk of studie.

ADHD en depressie onderscheiden door middel van gedrag

Traditionele diagnostiek leunt op gesprekken en vragenlijsten, terwijl veel mensen met ADHD hun eigen gedrag niet goed herkennen, of zien het als ‘normaal’. Depressieve gevoelens beïnvloeden hoe iemand zichzelf beoordeelt, waardoor een vragenlijst onvoldoende is om ADHD te onderscheiden van depressie.

Dit onderzoek laat zien dat observatie van gedrag in alledaagse situaties veel nauwkeuriger is dan een vragenlijst afnemen. Niet wat mensen denken dat ze doen, maar wat ze écht doen. Dat inzicht is waardevol voor coaches, psychologen, HR-professionals, onderwijs en iedereen die werkt met neurodiversiteit.

Wat dit betekent voor begeleiding, diagnose én persoonlijke ontwikkeling?

Mensen met ADHD hebben geen gebrek aan motivatie of wilskracht, maar werken vanuit een andere logica. Ze zoeken grip, overzicht en autonomie. Hun manier van denken is vaak creatief, associatief, oplossingsgericht en soms eigenzinnig.

Begeleiding die werkt, sluit daarbij aan:

• Observeren in plaats van alleen vragen

• Focus op werkstijl, niet alleen op klachten

• Ruimte geven voor eigen tempo, eigen aanpak

• Gedrag begrijpen als uiting van het brein en niet als weerstand

• Hulpvragen zien als kracht in plaats van tekort

Niet iedereen met depressieve klachten heeft ADHD. Maar wanneer gedrag laat zien dat iemand informatie anders verwerkt, anders vragen stelt, anders tempo kiest en anders samenwerkt, is dat vaak een indicatie van neurodiversiteit.

ANTRE: van herkennen naar benutten

Bij ANTRE kijken we verder dan labels. Wij geloven dat neurodiversiteit pas tot begrepen en benut kan worden als we gedrag, beleving en talent écht leren zien. Niet vanuit beperkingen, maar vanuit kansen.

ANTRE helpt individu, systeem en maatschappij om neurodiversiteit beter te begrijpen én te benutten. Wij bouwen aan een neuro-inclusieve samenleving met drie pijlers: kennis, ontwikkeling en verbinding.