ADHD motivatie en beloningssysteem: waarom moeite doen anders werkt bij het ADHD-brein

Waarom is het voor mensen met ADHD soms bijna onmogelijk om te beginnen aan een taak, terwijl ze tegelijkertijd uren super gefocust kunnen zijn op iets anders? Dit heeft minder te maken met wilskracht en veel meer met hoe het

ADHD motivatie en beloningssysteem werkt.

Recent onderzoek in Keulen onderzocht 24 kinderen met ADHD tijdens een inspanningstaak waarbij ze punten konden verdienen door fysieke inspanning (herhaald drukken op een controller). Terwijl ze dit deden, kregen ze via transcraniële directe stimulatie (tDCS) lichte elektrische stimulatie op de prefrontale cortex. Daarbij werden twee dingen gemeten: de hersenrespons op beloning (reward positivity) en knipperfrequentie, die beide iets zeggen over dopaminerespons. De reward positivity bleek na stimulatie significant verhoogd, wat wijst op een actiever beloningssysteem in het ADHD-brein.

Interessant: tijdens de stimulatie gebeurde dit nauwelijks. De verandering kwam pas na de stimulatie. Dat suggereert dat het beloningssysteem van het ADHD-brein wél reageert op ondersteuning, maar vaak vertraagd of pas wanneer er betekenis, uitdaging of daadwerkelijke beloning wordt ervaren.

Wat dit zegt over het ADHD motivatie en beloningssysteem

Het onderzoek bevestigt wat veel ADHD’ers zelf ervaren: motivatie ontstaat niet vanuit “moeten”, maar vanuit activatie van het rewardsysteem. Dat werkt anders dan bij neurotypische mensen. Belangrijke inzichten:

• ADHD is geen disciplineprobleem, maar een dopamine- en beloningsregulatieprobleem.

• Het ADHD brein reageert sterker op directe, concrete of betekenisvolle beloningen.

• “Eerst moeite doen, dan pas beloning” sluit vaak niet aan bij hoe hun motivatie werkt.

• Motivatie is dus contextafhankelijk, niet afwezig.

  
  

Dat verklaart waarom iemand met ADHD wél uren kan werken aan iets wat fascineert of urgent is, maar vastloopt bij iets wat weinig relevant voelt. Het is geen keuze, maar neurobiologie.

Waarom dit belangrijk is voor begeleiding, onderwijs en coaching

Veel ondersteuningsvormen bij ADHD richten zich op structuur, planning of gedragsverandering. Maar zonder inzicht in het onderliggende motivatie- en beloningssysteem is die aanpak beperkt effectief. Wat beter werkt:

• Motivatie zichtbaar maken: wanneer komt het brein “aan”?

• Werken met beloning, feedback en betekenis – niet alleen met planning.

• Autonomie, eigenaarschap en keuzevrijheid stimuleren.

• Begrijpen dat moeite leveren voor het ADHD-brein energie kost, tenzij er directe relevantie is.

  
  

Hiermee verschuift de vraag van “Waarom doe je dit niet?” naar “Wat heeft jouw brein nodig om in beweging te komen?”

ANTRE: van motivatie begrijpen naar motivatie benutten

Bij ANTRE zien we motivatie niet als een houding, maar als een neurologisch proces. Wij helpen individuen, organisaties en systemen om het ADHD motivatie en beloningssysteem beter te begrijpen, zodat inspanning, groei en samenwerking niet worden afgedwongen, maar ontstaan.

Wij bouwen aan een neuro-inclusieve samenleving vanuit drie pijlers: kennis, ontwikkeling en verbinding – waarin het ADHD-brein niet wordt aangepast, maar benut.